Yêu Lắm Cù Mông

Yêu lắm Cù Mông

Tác giả: Mạnh Hoài Nam

Nhà báo Mạnh Hoài Nam

Phóng viên Báo Phú Yên

Sinh năm 1973

Bút danh: La Hai, Trâm Trân

Yêu lắm Cù Mông

Tình yêu Đầm, Vịnh

Phú Yên là một tỉnh ở miền Trung, phía đông giáp với biển Đông. Nơi có nhiều đầm, vịnh nổi tiếng: đầm Ô Loan, đầm Cù Mông, vịnh Xuân Đài, vịnh Vũng Rô... Nhiều người đã viết về vẻ đẹp, về những đặc sản của các đầm, vịnh đó. Nhưng ít người viết về cuộc mưu sinh của cư dân sống nhờ những đầm, vịnh này.

Mạnh Hoài Nam là một nhà báo ở Phú Yên. Anh chuyên viết mảng kinh tế, xã hội nên có nhiều dịp đi thực tế các đầm, vịnh ở Ðầm, Vịnh ở quê hương. Nhờ vậy, anh viết truyện rất sinh động. Vì anh đã có trải nghiệm bản thân, chứ không dựa vào kinh nghiệm của người khác. Và ngôn ngữ địa phương được anh sử dụng nhuần nhuyễn, chứ không gượng gạo như người “cưỡi ngựa xem hoa”. Ví dụ: “Đến mùa nước ‘ói’ rồi”. (Mùa mưa lụt, nước từ nhánh sông Cái đổ về làm cho nước trong đầm Ô Loan dâng cao, đục ngầu, người dân quanh vùng gọi mùa nước ‘ói’).

Biển vốn tiềm ẩn nhiều sóng to, bão lớn. Một nơi chốn bất an. Nên ngư dân thường đưa tàu, thuyền vào đầm, vịnh để tránh bão. Nơi được xem là chốn bình an. Nhưng không phải vì vậy mà những người mưu sinh ở đầm, vịnh không có những cơn “bão lòng”. Nhân vật dượng Hai trong truyện “Yêu lắm Cù Mông” đã nhận xét: “Cuộc đời giống như cuộc mưu sinh trên đầm Cù Mông. Thôi, lỡ dở “cảnh 1” rồi, tìm “cảnh 2”. Hoặc nhân vật Sang trong truyện “Ngọn đèn Ô Loan”. Chỉ vì nhà nghèo quá, anh phải đặt lờ ruột heo (lờ “12 cửa ngục”, loại lờ bị cấm vì bắt tận diệt loài tôm cá nhỏ). Nhưng khi thấy mọi người chòm xóm đều lánh xa, anh đã bỏ đặt lờ ruột heo mà đặt lờ như mọi người, để có lại tình chòm xóm, để cho tôm cá sinh trưởng.

Mạnh Hoài Nam lấy tựa tập truyện đầu tay Yêu lắm Cù Mông, cũng có thể hiểu là “Yêu lắm Phú Yên”. Là một người con yêu tha thiết quê hương nên anh dành những lời tốt đẹp nhất để ca ngợi con người và quê hương. Anh may mắn chưa bị ly hương để mưu sinh, nên nỗi thương nhớ quê hương của anh chưa khắc khoải và da diết lắm.

Với tập truyện đầu tay viết về đầm, vịnh, Mạnh Hoài Nam đã bắt được những con sò huyết, những con tôm hùm tươi ngon. Nhưng Phú Yên hiện nay lại nổi tiếng với những đoàn tàu dám ra khơi xa, đánh bắt cá ngừ đại dương xuất khẩu. Tôi nghĩ trong những tập truyện sau, Mạnh Hoài Nam sẽ mạnh dạn ra khơi xa để đánh bắt cá ngừ đại dương. Nếu cá ngừ đó chưa đạt chuẩn xuất khẩu, thì cũng làm được món đặc sản nổi tiếng của Phú Yên, món “đèn pha” (mắt cá ngừ đại dương tiềm thuốc bắc trong thố).

Bạn đọc có thể thưởng thức các bài viết như: Yêu lắm Cù Mông; Ngọn đèn Ô Loan; Nắng lửa; Gánh muối Lệ Uyên; Màu mắm ruốc; Nửa bàu rau muống; Tết vẫn là Tết; Thương để đâu không nói; Bỏ quên Tết; Chiều xuống Vũng La; Quê nhà, Đêm dài; Người đàn bà và bến thúng.

Đoàn Thạch Biền

Sài Gòn, Xuân 2020

Trích đoạnĐêm dài:

Bốn bỏ nhà ra đi, chính má Bốn cũng không biết Bốn đi đâu. Bốn đến xóm Ao này làm nghề đào giếng thuê nên người trong xóm gọi là Bốn Bọng Giếng, chứ đâu có phải tên hồi nhỏ ba má đặt cho Bốn đâu.

Bốn đi rồi chỉ còn má trong ngôi nhà nhỏ, đôi mắt mờ dần. Trưa nào mấy đứa nhỏ trong xóm cũng đến khu vườn má Bốn leo lên mấy cây mít già tìm bắt tổ chim, hái trái... Nghe bước chân bà chống gậy ra sau: “Làm siêng gánh cho bà đôi nước...”. Mấy đứa nhỏ thay nhau gánh cho bà đôi nước. Hôm nào không có mấy đứa nhỏ thì bà nhờ người hàng xóm gánh, rồi bà biếu cho trái mít, trái thơm coi như ơn qua nghĩa lại, nhờ vậy bà sống lây lất qua ngày. Mỗi lần nấu cơm, bà bưng thau gạo ra đầu ngõ có ai làm đồng đi ngang qua lượm thóc giùm, gạo mua ở chợ thóc sót lại nhiều quá, mấy bữa trước không lượm thóc, nấu cơm ăn miệng nhám xàm. Má Bốn thèm bánh xèo nhưng đành chịu. Ngày trước Bốn còn ở nhà bà thường giần gạo tấm, Bốn xay bột... Bây giờ cái cối đá nằm im ỉm lâu ngày không ai đụng đến...

Hiếu mang bầu rồi sinh con, từ ngày sinh thằng bé được hai tháng tuổi, đến mùa vụ công việc nhà quê tất bật ngày nào cũng bồng con sang nhà bà cụ nhờ bà trông hộ giùm. Hiếu đi nhổ đậu phộng ở luôn trưa bên soi Đồn, mỗi lần thằng nhỏ khát sữa khóc bà cho bú vú da của bà. Bà cụ nhủ thầm, cháu mình không ẵm bồng mà ẵm bồng cháu người dưng. Mà không biết thằng Bốn có vợ con chưa?”. Chiều đi làm đồng về như thường lệ, Hiếu ra giếng gánh nước đổ đầy trong lu, gánh một đôi nữa đổ vào cái chat cho bà cụ rồi bồng con về. Thỉnh thoảng đến phiên chợ Hiếu mua ít cá tươi về nấu ngọt bưng sang cho má Bốn.

Một buổi sáng sớm Hiếu bồng con sang không thấy bà cụ ngồi dựa lưng vào cái gốc cột trước hàng ba như mọi ngày, gọi hai ba lần không nghe má Bốn lên tiếng, da gà nổi lên nhưng Hiếu bình tĩnh lại gần thấy bà cụ nằm, một tay bồng con một tay áp lên trán bà cụ... lạnh tanh. Về nhà Hiếu vốc ba nắm cơm trong lòng bàn tay để vào cái mâm thắp nhang đèn đặt lên đầu giường. Hàng xóm hay tin đến không thiếu một người đưa má Bốn về nơi an nghỉ cuối cùng.

Má mất mà Bốn nào hay nào biết, đến khi biết thì hơn ba tháng rồi. Bốn về thân hình tiều tụy, nhìn cảnh vật xung quanh im lìm. Má Bốn mới mất đó mà cỏ gấu mọc sát chân thềm, lá tre khô bay theo gió phủ kín mái nhà, trong nhà lưới nhện giăng đi đụng đầu, ngôi nhà xiêu vẹo phải dùng mấy cây tre đực chống đỡ. Cái ngạch cửa mối đùn lên rệu rã.

Trích đoạnYêu lắm Cù Mông:

Điện thoại lại chuyển qua tay dượng Hai, lúc này tôi mới nghe tiếng dượng nói lảnh lói. Dượng Hai trách tôi, tiếc chi một lời nói mà lâu nay không thấy gọi điện thoại hỏi thăm. Dượng không có điện thoại thì gọi cho Hạnh nghe trước rồi “sang tay”cho dượng. Từ nay dượng có điện thoại rồi, rảnh lúc nào thì gọi hỏi thăm nghen. Tôi dạ.

Rồi dượng Hai quay màn hình video nghiêng ra đầm, nói: “Mùa này ở đầm Cù Mông là mùa gió nam cồ nhưng lúc nảy xốc lại ngọn bấc, gió bấc “ném” về đêm tạo luồng nước chảy ngược từ biển vào nên sáng mai cá nhiều lắm!”.

Tôi nhìn ánh sáng đèn rớ trên đầm, đây là lúc “cảnh 2” hiện ra trên đầm Cù Mông. Lúc trước tôi có ước mơ làm nghề quay rớ nên theo dượng Hai ra đầm. Nghề nuôi vịt của tôi “năm trầy mười trật”, má tôi có lần khuyên “xuống nhà dì dượng quét rớ kiếm tiền”. Giờ đây tôi ước mơ được làm dây cuối của chồ rớ để nhấc lên một phận đời, nhưng có người “đắp bờ con” cao quá, tôi lưỡng lự không thể bước qua, đành bước lùi.

Dượng Hai tôi nói đúng, số tôi làm nghề nuôi con trên bờ mà học chi nghề bắt con dưới biển. Đêm nay nhìn qua màn hình smartphone, tôi thấy đèn rớ rọi xuống mặt nước đầm xô đẩy ánh sáng nhấp nhô. Ánh sáng đèn rớ như nhắc đời tôi, yêu lắm mối tình Cù Mông.